SHANNON SCHRIJFT

13 december

Vandaag, 13 december 2024, de eerste opbouwdag van de derde editie van de kas.

Vandaag, 11 jaar geleden, 13 december 2013: na veel wikken en wegen besluit ik dat ik de training die ik die dag op het werk heb, misschien beter later kan volgen. Het is een opfris trainingsdag over iets wat op dat moment bijna dagelijks aan de orde is: fysieke agressie.
Internet geeft aan: dat in deze training wordt getraind hoe we op humane en effectieve wijze de controle terug krijgen in extreme geweldsituaties. De heftigste maatregel in deze training: een patiënt onvrijwillig moeten separeren omdat diegene dusdanig gevaarlijk is voor hemzelf of ons, het personeel. Ik heb niet geslapen die nacht, dat komt steeds vaker voor. Het is geen mega ramp die afmelding: ik bezorg mijn collega’s geen probleem want ik sta immers niet op de afdeling.

Ik haal die training echter nooit meer in.

Ik viel uit in mijn werk als sociotherapeut en verpleegkundige op een Forensisch Psychiatrische afdeling. Ik viel uit in mijn werkfunctie maar daarmee ook in het leven.

Ik herinner me hoe Malou vorig jaar, in de aanloop naar deze dag, 10 jaar later vroeg of ik iets op deze dag ging doen, ik reageerde wat nukkig. In al die jaren heb ik nooit stil willen staan bij deze dag omdat ik in het dagelijkse leven al zo geconfronteerd wordt met waar deze dag voor staat.
Maar ze had gelijk, dus ik vroeg mezelf af wat ik op deze dag zou willen, waar ik het liefste zou willen zijn. Ik had ‘s middags een afspraak met mijn therapeute dus ik besloot daarna door te reizen naar de begraafplaats. Die therapie sessie was ontzettend lastig, mijn afspraak liep daardoor uit en een ingewikkeld OV zorgde ervoor dat ik veel later aankwam op de begraafplaats.
Waar ik het liefste wilde zijn op deze dag was bij haar. Ook al is ze daar, op de natuurbegraafplaats, nooit levend geweest. Ze voelt daar dichterbij dan op de plek waar ik haar leerde kennen, want dat is de plek waar ze stierf, waar ik haar zag sterven.
De natuurbegraafplaats is zen, vredig, mooi, maar in de schemer wilde ik er helemaal niet zijn.

Voor mijn gevoel kon ik geen kant op, de schemer werkte verlammend en met paniek in mijn lijf belde ik één van haar zonen. Ik herinner me dat er ooit tegen me is gezegd dat ik moet bellen als er iets is. Hij en zijn gezin wonen het dichtst in de buurt van de begraafplaats en zij verloren haar ook.
Zo eindigde ik op deze grijze, regenachtige namiddag met een grote mok thee in mijn handen bij ze aan de keukentafel. Er was al heel lief besloten dat ik mee zou eten en ik mocht absoluut  niet meehelpen met ook maar iets van het eten voorbereiden.
‘’Leer maar dat er voor je gezorgd wordt” kreeg ik warm te horen.

Dus daar zat ik nippend aan de thee, af en toe een hond knuffelend, in alle warmte van dit huis en deze fijne mensen, de veiligheid ook weer in mezelf te vinden, terwijl we praten over dingen die er toe doen.

En vandaag, 13 december 2024, bouwen we de kas weer op, voor alweer de derde editie. Vandaag geen heftige incidenten op het werk, waardoor er ongemerkt scheuren ontstaan in wie ik ben, geen schemerige begraafplaatsen die me angstiger maken dan de dood ooit deed. Er waren vooral koude tenen van de uren buiten aan de slag zijn. Er was samenwerking, af en toe misschien een beetje zenuwen, maar het was vooral goed en kloppend, zo kloppend.

We zijn er klaar voor, kom maar op Rouwen en Vieren Amersfoort 2024!

Zoals het komt

Ik kan mezelf niet dwingen om over een bepaald onderwerp te schrijven, er is ook geen recept waardoor ik kan schrijven. Ik denk dat mijn hart een percentage aan emoties en gevoelens kan hebben, waarna mijn hoofd het overneemt in de vorm van zinnen op papier.

De afgelopen dagen schreef ik stukjes tekst, maar het lukte me niet om er één geheel van te maken. Het loopt niet en ik weet ook niet zo goed wat ik ermee wil zeggen. Vanochtend realiseerde ik me dat dit onderwerp niet is wat me nu het meeste bezighoudt. Dus ik liet de flarden van tekst los.

Mijn vader is ziek, geen verkoudheid of een griep, maar echt goed ziek. Hij heeft tumor resten in zijn hoofd die niet verwijderd kunnen worden.

Door omstandigheden was mijn vader er niet toen ik opgroeide en ben ik hem zo’n 10 jaar geleden gaan zoeken. Ik schakelde een organisatie in want ik liep constant tegen wetgeving aan. Een Amerikaanse ex-militair zoeken bleek moeilijker dan gedacht. Mijn tante vond hem uiteindelijk door elk telefoonnummer te bellen dat ze kon vinden van personen met dezelfde achternaam als de mijne.

Een gevoelsmatig tikkende tijdbom ook al zijn de tumor resten rustig, ze ‘slapen’ en ik ben huiverig voor wat er gebeurt als deze resten wakker worden. Naar alle waarschijnlijkheid zullen ze agressiever ontwaken. Mijn hoofd wil graag controle hebben en naast de verslagen van de artsen heb ik alles gelezen wat er te lezen valt over deze vorm van kanker. 

De afgelopen jaren waren hobbelig, de duizenden kilometers afstand tussen ons zijn ingewikkeld, het tijdsverschil en achteraf gezien een groeiende tumor die zich nog niet kenbaar maakte maar met waarschijnlijk al de nodige gevolgen maakte het er niet makkelijker op. Een genetische band, maar elkaar niet kennen. Met allebei onze eigen overtuigingen, karakters en dingen invullen voor de ander. Mijn vader wilde mijn leven nooit overhoop halen en ik nam het hem kwalijk dat hij niet voor me gevochten heeft, althans niet in hoeverre ik dit gemerkt heb.

Het kostte me een hele tijd om te durven toegeven dat ik hem wil bezoeken, ondanks alles wat er is en dat is veel. Het kostte me jaren om te kunnen voelen en om later hardop te durven zeggen: “Ik wil jou zien, ook al weet ik niet wat jij daarvan vindt”. Opkomen voor mijn eigen behoeften ook al is er een kans dat dit niet wordt beantwoord door de ander. Een kwetsbaar risico. 

En zo had ik mijn vader vorige week aan de lijn. Met vanuit mij de insteek om hele praktische dingen te bespreken nadat ik eerder het serieuze idee van hem bezoeken via een tekstbericht had geopperd. Hij zat vol met ideeën, want New York bezoeken met een vroegere local is anders dan de toeristen ervaring. Hij was enthousiast en opgewekt en kletste ronduit. Hij vond dingen heel logisch ‘’omdat ik zijn dochter ben’’. Hoe kwetsbaar ook, gaf ik aan dat ik twijfelde of hij me wel wilde zien. 

In 2017 zijn we elkaar op 20 minuten misgelopen in New York toen ik mijn oma, zijn moeder, bezocht. Zij was aan haar laatste levensfase begonnen en ik wilde haar graag nog een knuffel geven. Hij vertelde hoe hij hoopte dat ik had besloten om daar in de buurt te gaan winkelen, met een foto van toen ik 3 jaar oud was in zijn hand, is hij elke winkel ingegaan en heeft hij aan het winkelpersoneel gevraagd of iemand mij gezien had. In de hoop dat hij me nog zou vinden. 

Ik heb dit nooit geweten. Het veegde mijn negatieve overtuiging in één keer onderuit. Dit waren woorden waarvan ik niet wist dat ik ze nodig had om te horen.

En dan blijft het feit dat er tumor resten zijn, kanker, in zijn hoofd.

Hij is er nog, hij noemde mijn naam, ik hoorde zijn stem, hij maakte grapjes, hij verontschuldigde zich en probeert nu er te zijn in hoeverre dat kan, maar toch is er rouw. Die rouw was de afgelopen week zo aanwezig: rouw om wat ik gemist heb, rouw dat ik zonder mijn eigen vader heb moeten opgroeien, rouw omdat dingen anders gegaan hadden kunnen zijn als hij er wel was geweest. Maar ook rouw voor wat er nog komen gaat.
Eerlijk gezegd ben ik doodsbang voor wat er komen gaat, angst om deze hechting met mijn eigen vader verder aan te gaan want de kans dat hij er over een paar jaar nog is, is klein.
Maar terwijl ik die angst vast pak probeer ik bewust deze hechting aan te gaan omdat ik wil geloven dat dit helend gaat zijn. Liever iets gehad hebben, hoe kort ook en het dan verliezen, dan het nooit gekend te hebben. Want ook iets wat je niet gekend hebt kan je op een dieper niveau ontzettend missen.

Ik weet nog steeds niet zo goed wat ik wil zeggen met deze tekst, misschien moet ik het gewoon even kwijt. Een soort van ‘voorbereidende’ rouw terwijl ik tegelijkertijd dankbaar probeer te zijn voor de woorden die ik van mijn vader krijg. Misschien is dit een beetje het vieren van wat er nu is.. en zie daar: Rouwen & Vieren.

Voorzichtige dankbaarheid

Op het moment dat ik dit schrijf loopt de maand oktober alweer op zijn eind. 2 jaar geleden zat ik in de verwoestende ravage die de leegte van haar dood veroorzaakte. De weken van het waken zaten erop: waar ik aan de ene kant overleefde en mijn wereld stil stond, maar waar ik nog nooit zo volledig in het nu heb geleefd. Waar ik elk moment bewust en onbewust in mijn vezels opsloot, soms tegen beter weten in. Waar haar daadwerkelijke dood – het stoppen met het kloppen van haar hart – enkele seconden duurde, zo eindeloos was de leegte die ze achterliet. 

De allereerste keren na haar dood, na een paar uur wakker worden in een wereld waar ze niet meer leefde. Onder de douche stappen en mezelf forceren om te bewegen.
Om door te gaan. Te eten, te praten, te huilen, te vloeken, te leven. 

Keuzes die volgde: haar weer zien de volgende dag en de dag erop en die dag daarop, gevolgd door een moment dat het misschien beter was om haar niet meer te zien.
Afwegen of ik wilde spreken op haar uitvaart, mijn naam op de rouwkaart zien, eindeloos jurken bestellen en uiteindelijk toch uitkomen bij één van de eerste jurken die ik vond.

De condoleance en haar uitvaart: waar alles in mij schreeuwde dat ik daar niet hoorde te zijn maar er was geen andere plek op deze wereld waar ik wilde zijn. 

Haar spulletjes uitzoeken, opruimen en weggooien. De ruimte waarin ze zo levend was, werd steeds leger en kleiner, totdat het langzaam verdween. Al het fysieke, het bewijs dat ze hier was, op deze wereld glipte door mijn vingers. En er was niks wat ik hier tegen kon doen.

Waar ik 2 jaar geleden in de oorverdovende stilte van haar overlijden zat, zo zit ik nu achter de laptop aan de keukentafel.
Een potje trots te zijn in mijn Rouwen & Vieren Amersfoort trui. 

Waar ik 100% achter het ‘vieren’ aspect van de kas sta en ik dit met heel mijn hart kan overbrengen, worstel ik zelf, hoe tegenstrijdig ook, met de zingeving van haar dood. 

Ik wilde vasthouden aan het gegeven dat het leven rond deze rouw op den duur weer groter wordt. De rouw zal nooit kleiner worden. Waar de rouw in eerste instantie alles in beslag neemt, komt er langzaam meer ruimte voor leven. Dat was ergens geruststellend, maar het helemaal geloven kon ik niet. 

2 jaar geleden schreef ik dat ik de reden niet begreep, dat zij stierf en ik verder moest leven in een wereld zonder haar. Ik schreef dat ik voelde dat dit niet voor niets zou zijn, er moest een reden zijn voor dit verdriet, voor mijn verlies.
En zo zit ik vandaag achter mijn laptop, in mijn Rouwen & Vieren Amersfoort trui, onderdeel van het kernteam in Amersfoort. Ik kijk of er nog mailtjes van vrijwilligers binnen zijn gekomen en of ik nog aanmeldformulieren moet verwerken.

Voorlopig niet dankbaar voor deze rouw en dit verdriet, niet dankbaar voor het leven dat haar verliet. Maar voorzichtig dankbaar voor de route die ik neem door haar. Dankbaar voor het leven wat inderdaad langzaam weer groter wordt. 

Waar leegte was, is leven gekomen.

Dementie

‘’Hoe heette ze ook al weer?’’

“Je weet wie ik bedoel, ik kwam haar hier na 30 jaar weer tegen’’.

Dit is het moment waarop mijn adem stokt en jij je herinnert hoe ze heet.

We zijn op de plek waar ze beide terecht kwamen vanwege hun dementie. Voor haar, één van haar beste vriendinnen van vroeger en voor mij, de veilige haven die ik zo gemist heb.

Dementie is zo iets ongrijpbaars.. waar je het ene moment mijn naam niet weet en moet spieken op mijn naamkaartje. Waar je het andere moment opkijkt van je krant, me begroet met mijn naam bij binnenkomst en verder gaat alsof ik totaal niet verwonderd ben over het feit dat je mijn naam nog weet.

Maar altijd komt er een moment waarop je mij met haar linkt, zonder dat ik zelf over haar begin.

Je vroeg me of je de afscheidsbrief die je voor haar geschreven had nog hebt voorgelezen. Ik pauzeerde want ik moest mezelf herpakken waarop je invulde dat ik dat misschien niet meer weet en toen vroeg je of ze hier stierf. 

Ik reageerde dat ik bijna alles van die dag nog weet, want alle kleine details zitten in elke vezel van mijn zijn opgeslagen. 

Dementie is kneiterhard, waar je soms vergeet dat ze er niet meer is en ik je moet vertellen dat ze stierf. Ik probeer je het zelf te laten herinneren maar soms moet ik je wereld weer opnieuw vermorzelen. 

Soms voel ik me schuldig dat ik de link ben, de link naar haar, de link naar die rouw. Ik vraag me dan af wat die link is.. mijn naam? Mijn stemgeluid? De manier waarop ik je naam zeg? Mijn geur? Ik vroeg het aan je vanavond en ik kreeg een simpel antwoord: dat ik haar ook ken en dat ze dan makkelijk over haar praat. Dat ik het niet erg vind om haar naam te horen. Ik lachte zacht, ze moest eens weten hoe fijn ik het vind als haar naam genoemd wordt. 

Dementie is herhaling, ik heb het verhaal dat jullie liever in de Langestraat liepen dan in de klas zaten al zo vaak gehoord dat ik het kan vertellen alsof het mijn eigen herinnering is. De Vespa club kan ik bijna voor me zien, hoe levendig je er over verteld. Soms ben je verbaasd dat ik iets aankaart wat je zelf verteld hebt, maar ik luister altijd alsof ik het voor het eerst hoor. Soms verschillen de jaartallen of haal je namen door elkaar maar de kern blijft hetzelfde.

Je kijkt altijd weg op het moment dat je geraakt wordt. Tranen in je ogen en je stem slaat over. Ik probeer altijd contact met je te maken, de verbinding met je te houden en vanavond vroeg ik of je een knuffel nodig had, de woorden verwarde je dus ik vroeg je of ik je even vast moest houden. Je wuifde het weg, ik weet stiekem dat je die emoties lastig vind. 

Dementie is rouw, dementie is verlies, dementie zorgt ervoor dat er in een verlies situatie nog meer rouw bij komt kijken. Maar dementie is voor mij ook verbinding, verbinding op een laag die niet meer gesproken wordt.

“Goh, wat mis ik haar’’ en met een teneergeslagen zucht noemde je haar naam.

Ik kon het alleen maar beamen: ‘’ik weet het, ik ook’’.

Geboortemaand

Bij verjaardagen horen cadeautjes, ik kan oprecht blij worden om het perfecte cadeautje voor iemand te vinden. Misschien vind ik dat nog wel leuker dan zelf cadeautjes krijgen.

In het eerste jaar na haar overlijden, zocht ik naar andere vormen om wat met die liefde te doen.

Ik wilde stilstaan bij haar geboortemaand.

Ik herinnerde me een kaartje in een la, zo eentje die je vast kan maken aan een cadeautje of een bos bloemen. Toen ik het kaartje opdook in een soort van rommel la zag ik dat er een rood glimmend hartje was gedrukt op het puntje boven de i. Perfect want ik maak hartjes in de teksten die ik over en aan haar schrijf, waarna ik de hartjes met rode pen in kleur.
Op het kaartje schreef ik een tekst die ik was tegengekomen en die me raakte. Ook schreef ik een belofte aan haar, maar misschien wel het meeste aan mezelf.
Ik knoopte het kaartje aan de bos bloemen, zoals je een bos bloemen geeft om iemand te feliciteren.

Ik kon haar niet feliciteren.

Bij het naderen van haar geboortemaand, in het tweede jaar na het overlijden, liep ik langs de kaartenrekken in de lokale boekhandel. Ik probeerde mijn hoofd uit te zetten en te voelen wat kloppend was. Na het eerste bezoek en twijfels of ik een betere kaart zou vinden ging ik terug naar de boekhandel voor de kaart met een roze hartjes ballon en de salie groene envelop. Als ik geen rode hartjes gebruik dan zijn het roze hartjes, door de kleur van één van haar truien: roze.

De kaart voelt als een soort geperst karton en op de achterkant staat, zag ik later bij het schrijven, dat de kaart gemaakt is van natuurlijke vezels. Van een bijzondere milieuvriendelijke plant van Hollandse bodem. Toepasselijk wel, want ze rust op een natuurbegraafplaats.

Perfecte en toepasselijke kaartjes, maar er is niks aan deze rouw wat perfect of toepasselijk is. Er is niks wat juist voelt, maar voor heel even in alle stormen was er rust.

Bij verjaardagen horen cadeautjes, bij deze geboortedagen nu ze hier niet meer fysiek is, hoort rouw maar is het ‘cadeautje’ misschien wel dat ik op deze dagen zo goed mogelijk voor mezelf zorg.

En zo ging ik op haar tweede geboortedag sinds het overlijden naar haar toe, de geschreven kaart in mijn tas, die ik voorlas. Ik nam de tijd om de gekochte bloemen zo mooi mogelijk op haar graf te leggen, ik at een taartje en voelde de warmte van de zon op mijn gezicht. En voor heel even, een momentje, was het goed. Hoe rouw kloppend kan voelen.

‘Grief is just love with no place to go’

Het was een koude, druilerige decemberavond. De Rouwen en Vierenkas draaide net een paar dagen op volle toeren. Een uitgaansavond realiseerde ik me, toen de avond zijn intrede maakte en ik uitbundige geluiden begon te horen. Geluiden van gezelligheid die de kas in sijpelde bij het opengaan van de deur. De kas staat beschut achter de Onze Lieve Vrouwetoren, op loopafstand van kroegen en restaurantjes, midden in het centrum van Amersfoort.

Het deed me denken aan hoe mooi symbolisch dit eigenlijk is. Een fysieke plek voor rouw, midden in de stad, midden in het dagelijkse leven, midden in de hectiek van alledag.

Je bezocht de kas alleen, bij toeval vertelde je later. Je was een biertje gaan drinken met vrienden in de stad en je was tegen de kas aangelopen. Een jonge man. Ik begroette je om je te laten merken dat ik je zie en dat je welkom bent op deze plek. Onbewust en op gevoel ‘koos’ ik ervoor om je even te laten zijn in de kas.

Je was stil en kwam al lopend terecht bij een groepje mensen die met zijn vieren de kas bezochten. Ik schatte ze van dezelfde leeftijd en ze maakte luchtig contact met je. Van een afstandje observeerde ik dit. Op het moment dat ik de emoties voelde opkomen ben ik naast je gaan staan, zonder iets te zeggen. De man in het groepje vroeg aan je wie je verloren bent.

Terughoudend en voorzichtig begon je over haar te vertellen: over een lange 7 jaar durende strijd; een ziekteproces en dat ze er 2 weken geleden geen zin meer in had. De moeder van een goede vriend. Dikke tranen, ik voelde een groot verdriet. Ik pakte de doos tissues die het dichtst bij stonden en hield de doos voor je zodat je een tissue kon pakken.
Je kreeg woordelijk steun van het groepje mensen dat zich om jou bekommerde. Je leek de tranen lastig te vinden, onverwacht. Zonder dat je de woorden daadwerkelijk uitsprak kreeg ik het gevoel dat je iets van dit verdriet, deze rouw vond. Weerstand tegen de tranen omdat deze tranen niet de bedoeling waren? Je was een biertje gaan drinken met vrienden, iets gezelligs waarbij verdriet en rouw ongepast zijn? Of omdat de persoon die je verloren bent geen familie van je was?

Ik gaf aan dat het moedig van je is om daar op dat moment te zijn omdat het verlies zo ongelooflijk vers is. Ik probeerde je ervan te verzekeren dat deze reactie er echt mag zijn, dat hier niks mis mee is.

Het bleef een druilerige decemberavond maar net wat minder koud. Je praatte nog wat met dit groepje onbekende mensen die ineens geen vreemden meer leken te zijn. De gemene deler te midden van deze mensen: rouw, zorgde voor verbinding. Verbinding tussen mensen die getroffen zijn door dit kille, onvermijdelijke lot. Met een eigen verhaal, een eigen verlies en door het delen van dit verdriet ontstond er warmte. Ik wil graag geloven dat deze warmte de overgebleven liefde was.

‘Grief is just love with no place to go’ – Jamie Anderson

Rouw om wat nooit meer gaat zijn.

Vorige maand overleed er een familielid, als ik kijk naar het familiesysteem dan is dit één van de personen die bij je geboorte al een belangrijke rol heeft, door de titel die ze dragen. Ik weet als geen ander dat familiebanden ingewikkeld kunnen zijn en dat dit niet vanzelfsprekend is. Over het algemeen heb je een band met deze persoon. Ik had deze band niet meer.

En toch was er rouw.. In eerste instantie besefte ik me dit niet omdat het geen ”slap in the face” rouw was. Het was een om-het-hoekje spieken rouw. Ik merkte het ook in mijn omgeving: het ongemak op een ”bandloos” overlijden. Want waar heb je dan last van? Wat verlies je precies? Kort na het bericht van het overlijden kon ik het alleen omschrijven als dat ik me vreemd voelde.

Er begon een foto door mijn hoofd te spoken. Een opgeborgen foto die ik al jaren niet heb gezien, maar nu leek het alsof ik de foto recent zelf maakte, zo levendig was het beeld. Het liet me niet los en zo besloot ik de foto op te zoeken. Er waren verschillen in hoe ik me de foto herinnerde, maar de grote lijnen waren hetzelfde: ik was klein, ongeveer een jaar oud en er was duidelijk een band te zien. Ruim 30 jaar later, nadat de foto gemaakt werd, zie ik hechting. Er was liefde te zien..

Dit knalde door elke vezel in mijn lichaam. Ik voelde hoe er ergens in mij een sprankje hoop leefde dat ik op een dag gebeld zou worden en dat alles anders zou zijn. Dat ik de liefde die meekomt met de genen zou horen in een warme stem. Voelen dat ik gemist werd. Niet meer hoeven opboksen tegen de muur van kilte en hardheid want dat zou gewoon verdwenen zijn.

Met het overlijden stierf de hoop op het terugkrijgen van de band, hoe die ooit was, hoe lang geleden ook, hoe kort de band er ook was, het was er wel en dit zal nooit meer terugkomen, er is echt geen kans meer.

Dus er is rouw om wat nooit meer zal zijn, rouw om de mogelijkheid dat het ooit anders kan worden. Rouw in het accepteren dat ik het nooit helemaal zal begrijpen en dat er vragen onbeantwoord zullen blijven, maar bovenal rouw omdat we beide iets anders verdienden.

”Heb je het al een plekje kunnen geven? Je moet het verwerken.”

Kut quotes.. ik pak de koe maar gewoon bij de horens want er zijn er een paar die scherp binnen komen. Wij mensen willen graag helpen, iets ”beter” maken en oplossen. Laten we eerlijk zijn: pijn en verdriet zijn in deze maatschappij ongemakkelijk. Ook ik weet hoe moeilijk het is om de juiste woorden te vinden voor mensen in rouw, ook ik maakte me schuldig aan goed bedoelde woorden waarvan ik nu zou willen dat ik ze terug kon nemen. Tot ik zelf diepe rouw ervoer, was ik me niet bewust van bepaalde zinnen: “Heb je het al een plekje kunnen geven?” “Je moet het verwerken”.

Vooral het ”moeten verwerken” wekt de indruk dat je het achter je kan laten. Alsof rouw een toets is; je leert de stof, maakt de toets, krijgt een voldoende en dan is het klaar, weer door met het leven.
Zo werkt het niet.

Rouw verandert je: de kijk op de wereld, misschien de manier waarop je naar jezelf kijkt. Waar rouw in eerste plaats alles consumerend is: het is de wereld geworden. Zal het leven daar omheen na verloop van tijd weer groter worden. Maar de rouw, het verlies van iets of iemand blijft, als een wond die langzaam heelt maar waarvan er altijd een litteken zichtbaar blijft.

Je hoeft het niet te vergeten, je hoeft het niet achter je te laten en het te verwerken, je mag het meenemen de rest van je leven. Het mag onderdeel zijn van wie je bent.

Als er geen woorden te vinden zijn voor iemand in rouw, voel geen druk om wat te zeggen, wees er in stilte, dat de persoon in rouw er kan zijn met alles wat er op dat moment is. Iets wat alle vrijwilligers in de kas met liefde willen uitdragen.

September: een ode aan mijn rouw een ode aan schrijven, over rouwen en vieren.

Schrijven was als kind al een uitlaatklep. Papier oordeelt niet, papier heeft geen mening en geeft troost. Op papier kan je kwijt wat je soms niet hardop durft te zeggen.

Ik gebruikte woorden om gesproken zinnen vast te leggen, om interactie als een soort filmpje af te kunnen spelen in mijn hoofd als ik het zou teruglezen, om hele mooie, verbazingwekkende momenten waar ik geen foto van kon nemen, te vangen. Maar ook om lastige, verdrietige momenten een plek te geven.
Om haar in woorden even los te kunnen laten, om zelf op te laden zodat ik haar later weer volledig vast kon pakken.

Onbewust gebruikte ik woorden om haar levendigheid vast te houden, zodat ik dat nooit meer kwijt zou raken.

11 maanden geleden liet ze het leven los, dus ik schreef.

Ik schreef als nooit tevoren, ik schreef om alle emoties en gevoelens de ruimte te geven, om ze allemaal te zien en te horen. Ik schreef om mijn hoofd het gevoel van grip terug te geven, om mijn lijf een vorm van veiligheid te bieden en om mijn hart te laten schreeuwen.

Ik verzamelde woorden op verschillende plekken: op kladjes in huis, in mijn notes app op mijn telefoon en ik legde een notitieboekje op mijn nachtkastje. Houvast kreeg ik door een invulboek met gerichte vragen die ik kon beantwoorden. Toen de woorden dreigde op te raken maar er veel emoties bleven, volgde ik een mini-schrijfcursus om deze rouw te onderzoeken. Ik zocht in mij taal om te zeggen wat anders onverwoordbaar bleef. In die rouw vond ik liefde en dankbaarheid.
Er kwam een notitieboek over rouw om grotere stukken tekst in kwijt te kunnen en zelfs op mijn huid in de vorm van een tatoeage.

Nu in deze laatste paar dagen van september, ”die” 12e maand, wilde ik schrijven over de dankbaarheid, maar ik leg mijn hart een onmogelijke taak op. Ik worstel met de andere kant van rouw.

Dus ik schrijf om je te zeggen dat ik je ontiegelijk mis, dat er nog veel te veel liefde over is. Dat ik dankbaar ben dat ik nooit meer terug zal gaan naar de persoon wie ik was voor jou, maar dat ik heimwee heb naar wie ik was door jou.

Dus ik schrijf, zodat je blijft, een beetje dichter bij mij.

Als vrijwilliger aan de slag

De Rouwen en Vierenkas kwam via social media op mijn pad in een tijd waarin ik houvast zocht na het verlies van een dierbaar persoon. Verlieservaringen waren niet nieuw voor me, diepe rouw die dwingt om hier goed voor te zorgen, echter wel. Onrust omdat ik constant het idee had dat ik iets anders moest doen.

Het niet kunnen ”zijn” met dit gevoel zorgde ervoor dat ik meerdere keren hardop heb uitgesproken dat ik iets nuttigs wilde doen met dit kl*te gevoel. Alsof het universum luisterde was daar ineens de Rouwen en Vierenkas in Amersfoort. Voordat ik er erg in had verstuurde ik het aanmeldformulier.

Onzekerheid sloeg toe, kon ik dit wel? Mensen ondersteunen in hun rouw, mensen ondersteunen in het vieren terwijl ik zelf met momenten vond dat er niks te vieren valt, wat moet je doen?

De vrijwilligersbijeenkomst en daarbij de personen achter de kas ontmoeten zorgde voor vertrouwen en ik waagde de sprong in het diepe. De dagen in de kas waren indrukwekkend, prachtig, ontroerend en warm: de vele bezoekers, de ontmoetingen zonder woorden, de verhalen en het vertrouwen.

Ik leerde een belangrijke les door de kas: je moet niks doen, je hoeft er echt alleen maar te zijn.